Henk Spaan: Nouri

OM TE JANKEN !

Je kon er op wachten. Het eerste boek over Nouri. Henk Spaan volgde het jonge wonderkind jaren op de voet en is daarom de logische auteur. Ruim een jaar na dato is het nog altijd moeilijk om over Nouri te lezen. Als fan van Ajax, als geboren en getogen Amsterdammer met zijn roots in Geuzenveld, als ex-speler van DCG, als liefhebber van sport, als mens. Het drama rondom Nouri raakte iedereen keihard. Niet alleen vanwege de hartverscheurende beelden, maar ook en vooral door het feit dat de jonge Marokkaan een heerlijk ventje was. Wie heeft de videoblog over Nouri niet gezien? Al jaren voordat hij in het eerste van Ajax zijn debuut mocht maken, lag de naam van Nouri bij veel volgers en fans van Ajax al op de lippen. Ik schreef ooit op twitter een bericht van – toen nog – honderdveertig tekens. Een eindeloos herhalen van de hashtag #nouri. Zo euforisch was ik na het zien van een wedstrijd van jong-Ajax met Nouri in een absolute hoofdrol. De echte kenners wisten het al vele jaren eerder. Toen Nouri samen met de inmiddels naar PSV vertrokken Bergwijn de verdediging van veel clubs tot opperste wanhoop dreef. 

Spaan belicht in zijn boek het zo goed als volledige verhaal van Abdelhak Nouri. Aan de hand van de getuigenissen van vrienden van de voetballer, alsmede klasgenoten, leraren, begeleiders, trainers en allerlei andere mensen die dicht of wat verder bij hem stonden. Het is geen boek geworden om in één keer uit te lezen. Als dat je lukt dan ben je op onvoorstelbare wijze in staat je emoties in bedwang te houden, of je begrijpt helemaal niets van het drama dat zich heeft afgespeeld. Dat tot op de dag van vandaag nog steeds gaande is. Terwijl Frenkie de Jong en Donny van de Beek de sterren van de hemel spelen, ligt Nouri doodstil op bed. De jongen die nu samen met zijn twee vrienden op het middenveld van Ajax en het Nederlands Elftal zou moeten spelen, die jaren en jaren het gezicht van een generatie was geworden en voetballiefhebbers in de gehele wereld in vervoering zou hebben gebracht.

Het is om te janken. Zoveel onrecht. Die kleine Nouri. Voetbal is plotseling onbelangrijk. Stond hij nou maar weer op. Kon hij maar weer lopen en praten. Het feit dat hij zo onvoorstelbaar goed kon voetballen maakt het natuurlijk niet erger. Als het iemand anders was overkomen, was het net zo erg. Maar Nouri…. Wie had er in hemelsnaam een hekel aan hem? Ik zie op dat plein in Geuzenveld nog altijd die jongens in een Feyenoordshirt met het rugnummer 34. Nouri kon als jongen van net 21 al meer bereiken dan al die praatgroepen, politici en burgemeesters bij elkaar. In het boek van Henk Spaan zie je de contouren van wat de toekomst had kunnen brengen. Van de schoonheid, kracht en menslievendheid die Nouri in zich had. 

Het boek van Spaan is de eerste aanzet tot meer. Meer boeken, meer verhalen, meer tranen, meer heimwee. Het is alleen allemaal niet genoeg. De leegte is te groot. Een blijvend verdriet. De voetballer Nouri is niet meer. 

Het hart van iedere liefhebber huilt.

Nouri
Henk Spaan
Uitgeverij Ambo|Anthos
Prijs: € 20,00

Arjen van Veelen: Amerikanen lopen niet

JAGERS EN PROOI

Wow!

Dat is kort en krachtig de samenvatting van Amerikanen lopen niet, het uitstekend geschreven boek van Arjen van Veelen over de teloorgang van het midden van Amerika. Of eigenlijk over het grootste deel van Amerika, want het hele land is in snel vaart tempo aan het afglijden naar het niveau van een derde wereldland. Het hart van Amerika verkeert in een uiterst erbarmelijke staat en lijkt er onder het bewind van Trump niet beter op te worden. Arjan van Veelen woonde twee jaar in St. Louis, Missouri, als zijn vrouw daar een uitstekende baan als microbiologe kan krijgen. Ze betrekken een woning in een rustig deel van de stad, waar de verhoudingen tussen wit en zwart nog redelijk gelijk liggen. Geheel anders dan in het nabij gelegen Ferguson, waar in de periode dat Van Veelen er woont de ongewapende zwarte jongen Michel Brown wordt doodgeschoten door de politie. Doorzeefd met kogels terwijl hij volgens getuigen allebei zijn handen in de lucht had gestoken. Helaas voor hem was hij zwart en liep hij op straat. In beide gevallen ben je dan in delen van Amerika je leven niet zeker. 

Arjen van Veelen valt van de ene in de andere verbazing. Er bestaan honderden reisgidsen over St. Louis, de een nog mooier en dikker dan de andere. De auteur ontdekt dat er ook een reisgids bestaat voor héél Amerika, speciaal voor zwarte mensen. Met de routes en de rustplaatsen (hotels, motels) waar zij veilig kunnen overnachten. Voor heel Amerika! Het boekwerk telt nog geen twintig pagina’s. Rassenscheiding is in Amerika nog heel gewoon. Er wordt misschien niet (meer) over gesproken, officieel is het namelijk afgeschaft, maar het bestaat en in St. Louis is het tastbaar aanwezig. In de wijken waar de mensen wonen, in de kansen op de arbeidsmarkt en in de cijfers van de slachtoffers van geweld. 

Amerikanen lopen niet is een pijnlijk en confronterend boek, waanzinnig goed geschreven en steeds geplaatst in een historische context. Al sinds eeuwen is er een gapend gat tussen rijk en arm, zwart en wit en het lukt blijkbaar niemand om die enorme afstand te overbruggen. Hartverscheurend is het verhaal van de achttienjarige Latonya Williams, die iedere dag drie kilometer over de snelweg moet lopen naar haar werk bij de Burger King. Omdat het land niet is ingericht van mensen die lopen maar veel mensen een auto of het openbaar vervoer niet kunnen betalen, moet ze levensgevaarlijke capriolen uithalen om van en naar huis te reizen. Ze moet haar armoede met de dood bekopen als ze tijdens haar voettocht naar werk wordt geschept door een auto. Een dood die slechts de krant haalt in de wekelijkse statistieken van zwarte slachtoffers in het armste deel van de stad. Je krijgt al snel een enorme hekel aan Amerika en bent blij dat je in Nederland woont. Totdat je ons land en Europa leert bekijken door de ogen van een zwarte Amerikaan, een vriend van de auteur, die een paar dagen door Europa reist. Zijn de verschillen wel zo groot, kan je jezelf dan weer afvragen. Het zet je – zoals tijdens het hele boek – in ieder geval behoorlijk aan het denken.

Oh ja, waarom lopen Amerikanen in de grote steden van Amerika zo weinig? Lopende mensen zijn in de meeste wijken onder te verdelen in twee categorieën: jagers of prooi. Ga je als onschuldige sterveling lopend over straat, dan is de kans niet zo heel erg groot dat je met al je bezittingen en/of zonder kleerscheuren je bestemming bereikt.

Het is maar dat je het weet.

Amerikanen lopen niet
Arjen van Veelen
Uitgeverij De Correspondent
Prijs: € 18,00

Leví Weemoedt: Pessimisme kun je leren

OBSERVATIES MET RANDJES VAN GOUD

Özcan Akyol heeft de dichter Lévi Weemoedt weer opgewekt vanuit het graf. Dankzij de prachtig uitgevoerde bundel Pessimisme kun je leren maakt heel boekminnend Nederland nu kennis met het heerlijke werk van misschien wel de meest grappige dichter des vaderlands. In de boekwinkels is het boek niet aan te slepen en de uitgever is druk bezig met de ene na de andere herdruk. De twee optredens van Weemoedt bij DWDD hebben wonderen gedaan en hoewel een deel van de kenners dacht dat hij eigenlijk al overleden was, blijkt Weemoedt nog altijd springlevend te zijn. Alive and rhyming, als het ware. De bundel die Akyol heeft samengesteld is feitelijk een soort van Greatest Hits, hoewel de persoonlijke smaak van de samensteller natuurlijk wel een belangrijke rol heeft gespeeld. De kracht van Weemoedt zit vooral in de korte, rake observaties terwijl in Pessimisme kun je leren juist veel van het langere werk is opgenomen. Een kwestie van smaak, uiteraard. Waar je als liefhebber best wel mee kan leven, maar het is ook een beetje een gemiste kans. Zeker het nieuwe publiek dat voor het eerst kennis maakt met Weemoedt, kan zich waarschijnlijk beter vinden in de kort maar krachtige dichtregels, die weinig aan de verbeelding overlaten.

Wie dagelijks op een station moet zijn
gaat steeds minder hopen dat iets loopt als een trein

Pats! Die is raak. Herkenbaar voor een heel groot publiek. Makkelijk te onthouden en op te dreunen voor je collega’s op werk. Of in de trein, gewoon voor de grap. Als de conducteur net voorbij is geweest en je op je horloge ziet dat je die aansluiting in Utrecht wel weer kan vergeten. Het is de grote kracht van Lévi Weemoedt. Met zijn korte rijmen staat hij tussen de mensen. Hij weet wat hun irritaties zijn. Hoe ze zelf in elkaar zitten. Wat voor iedereen herkenbaar is, maar wat normale stervelingen niet onder woorden kunnen brengen. Met de langere gedichten is dat allemaal wat moeilijker, dat is mogelijk meer voor de verfijnde liefhebbers. Ze zijn leuk, hebben wat meer aandacht nodig, maar blijven minder makkelijk hangen. 

O, ik zag als kind al ons gezin
als een familiegraf met nog niemand erin

Mooier kan je het niet zeggen. Observaties met randjes van goud. Weemoedt is er een meester in. Deze bundel bevat het beste werk van de dichter, maar als je het kan waarderen, ga dan ook op zoek naar zijn andere boeken. Niet alles is meer leverbaar, maar hopelijk is de uitgeverij slim en brengen ze al zijn dichtbundel weer op de markt. Voorlopig kan je je met dit boekje al behoorlijk vermaken. Het staat inmiddels trots op de eerste plaats van de CPNB Top 60. Het best verkopende boek in Nederland. 

Met dank aan Özcan Akyol. Laten we dat óók niet vergeten! 

Pessimisme kun je leren
Leví Weemoedt
Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar
Prijs:€ 15,00

Leví Weemoedt: Met enige vertraging

ZELFS DE HERHALINGEN ZIJN FANTASTISCH

Onlangs stelde Özcan Akyol een bundel samen met de mooiste en leukste gedichten van Lévi Weemoedt. Beide mochten langskomen bij Matthijs van Nieuwkerk, waar Weemoedt te horen kreeg dat veel mensen dachten dat hij al dood was. Niets bleek minder waar. Persoonlijk wist ik niet eens dat hij was geboren. Nou, dat is niet helemaal waar. Ik had zijn naam wel eens gehoord, maar had geen flauw idee of hij een tijdsgenoot was van Joost Vondel, een leerling van Rembrandt of een figurant uit een van de eerste films van Bassie en Adriaan. Weemoedt is de prachtige pseudoniem van Jacobus van Wijk, maar met die naam kan je natuurlijk geen dichter worden. Özcan Akyol is een groot fan en wilde zijn held uit de vergetelheid rukken en heeft dat inmiddels op grandioze wijze gedaan. Het eerste optreden bij DWDD was een groot succes en kreeg al snel een vervolg. De veel te jong niet overleden dichter stal de show met heerlijke gedichten - light poetry - waarbij het publiek zichzelf op de dijen sloeg van het lachen. Hij vertelde vol spot dat hij veel optredens deed voor hondstrouwe liefhebbers van gedichten en dat die zalen met driehonderd man stijf waren uitverkocht. Poëzie is in Nederland duidelijk niet voor iedereen. Hoe anders als je op televisie een aantal prachtige voorbeelden van je werk mag vertellen, want in mum van tijd stond Lévi Weemoedt met de bundel Pessimisme kun je leren in de top drie van Nederland. Niet alleen de vaste driehonderd bezoekers van zijn optredens hadden de dichtbundel deze keer gekocht maar heel het land rende naar de boekwinkel. Weemoedt dreigt een succesvolle auteur te worden en ook voor zijn oudere bundels is plotseling vraag. 

Zelf kreeg ik een exemplaar van Met enige vertraging in handen. Een dun boekje, met een in dit geval zeer toepasselijke titel, vol met wonderlijke verhalen. In dichtvorm. Een paar van de pareltjes las Weemoedt ook voor tijdens zijn optredens bij DWDD en staan dus vermoedelijk ook in zijn door Akyol samengestelde verzamelbundel. Je hebt deze bundel op zich snel uit, maar het is moeilijk om hem echt terzijde te leggen. Vaak pak je hem weer op, om er toch weer even in te lezen. Je kent de gedichten inmiddels, maar ook een tweede, derde en vierde keer zijn ze leuk. Je haalt het boekje tevoorschijn om af en toe een paar toepasselijke regels te delen met een huisgenoot of mensen die toevallig bij je op visite komen. Sommige blijven zonder problemen in je hoofd hangen en neem je op die manier met je mee naar je werk. Om het daar uit blote hoofd op te dreunen als het onderwerp DWDD of Lévi Weemoedt ter sprake komt. Iets wat regelmatig kan voorkomen, na de verpletterende indruk die de dichter op televisie heeft gemaakt. 

Light poetry. 

Zeg Netflix maar op, kijk minder naar voetbal. Pak een boek. Bij voorkeur van Lévi Weemoedt. Zelfs de herhalingen zijn geweldig.

Met enige vertraging
Leví Weemoedt
Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar
Prijs: € 15,99

Hans Dorrestijn: Het rimpel perspectief

ONDERHOUDENDE VERHALEN

Ik had nog nooit iets van Hans Dorrestijn gelezen. Ook nooit de behoefte gevoeld om daar enige verandering in te brengen. Het enige wat ik van hem wist was dat hij een notoire hondenhater is en gek op vogeltjes. Prima. Doe je niemand kwaad mee. Waarom dan nooit iets van hem lezen? Misschien dat wat chagrijnige hoofd? Uiteraard een hele slechte reden om de boeken van een auteur voor te negeren, maar zo werkt het soms nu eenmaal. Met de komst van Levi Weemoedt aan de tafel van Mathijs van Nieuwkerk – waarbij ik kennis mocht maken met diens vaak hilarische gedichten – mocht ook Dorrestijn onlangs aanschuiven. Hij las voor uit zijn nieuwe boek Het rimpel perspectief en wist bij mij een vrolijke snaar te raken. Sterker nog: net als bij het werk van Weemoedt moest ik voor de televisie erg hard lachen om zijn gedichten. Dat wat chagrijnige en depressieve hoofd bleek in staat tot zeer veel vrolijkheid. Met voor mij de aanschaf van Het rimpel perspectief als rechtstreeks vervolg.

Hoe overleef ik de oude dag? Dat is de ondertitel van het boek en Dorrestijn probeert daar in zijn boek de antwoorden op te geven. Hij kijkt wat neerslachtig terug op zijn leven en doet dat met een flinke dosis humor en zelfspot. Afgewisseld met een aantal gedichten steekt hij onder andere de loftrompet af over Harry Bannink, die hij ziet als een van de grootste componisten van deze tijd. Daar is – als je het boek leest – best wel wat voor te zeggen. Dorrestijn spaart zichzelf niet door regelmatig zijn drankzucht en mislukte relaties te benoemen, maar telkens als het té serieus dreigt te worden, komt hij weer met aan aantal originele kwinkslagen. Het zorgt voor mooie en onderhoudende verhalen met veel gemopper maar ook opvallend veel positieve wendingen. Op het eind van het boek besluit Dorrestijn met een opsomming van alle overleden vrienden en kennissen uit zijn leven. Althans, diegene die publiekelijk bekend (horen te) zijn. Sommige stonden heel dicht bij hem en een enkeling kwam niet verder dan een groet of een handdruk tijdens een receptie. De sombere lijst namen past perfect in het boek en zorgt voor misschien wel de meest rake observaties van Dorrestijn. 

Het rimpel perspectief leest als de trein waar Dorrestijn op bepaalde momenten van zijn leven misschien wel voor had willen springen. Het zorgt voor een glimlach en soms voor vertedering. Het laat je als lezer echter ook wel een beetje achter met het gevoel dat er iets meer in had gezeten. Misschien als Dorrestein het boek had geschreven ná de herontdekking door Nederland van de dichter Levi Weemoedt. Het maakt mij in ieder geval razend nieuwsgierig naar het volgende boek van de auteur. De lichte poëzie in het boek doet namelijk verlangen naar meer. 

Het rimpel perspectief
Hans Dorrestijn
Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar
Prijs: € 19,99